• Patron

        • Gen. bryg. August Emil Fieldorf „Nil”


           

           

          Urodził się 20 marca 1895 r. w Krakowie jako najmłodsze z dzieci Andrzeja, maszynisty kolejowego, i Agnieszki ze Szwandów. Miał siostrę Emmę i dwóch braci – Józefa i Jana.
          Z atmosfery
          domu rodzinnego i środowiska krakowskiego wyniósł takie wartości jak: wiara, patriotyzm, uczciwość, koleżeństwo, troska o innych, wysokie poczucie honoru i obowiązku. Pozostał im wierny do końca życia.

          W roku 1912 wstąpił do Związku Strzeleckiego. 6 sierpnia 1914 r. zgłosił się ochotniczo do formowanych przez Józefa Piłsudskiego oddziałów ze Związków Strzeleckich i Drużyn Strzeleckich na Oleandrach. Brał udział w większości walk I Brygady Legionów Polskich, służąc w 1., 5., i 7. pułku piechoty. Służkontynuował w wojsku II Rzeczypospolitej; ppor. Fieldorf walczył o Wilno w roku 1919 i w wojnie polsko-bolszewickiej roku 1920.

          Za okazane męstwo został odznaczony Krzyżem „Wilno”, czterokrotnie Krzyżem Walecznych
          i Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari. W Wilnie poznał i poślubił w roku 1919 Janinę Kobylińską, z którą miał dwie córki – Krystynę i Marię.

          W okresie międzywojennym był m.in.: dowódcą kompanii i batalionu w 1. pp Leg. w Wilnie, od roku 1931 komendantem Zachodniego Okręgu Strzeleckiego we Francji, później zastępcą dowódcy 1. pp Leg. w Wilnie; w roku 1935 przeniesiono go do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy samodzielnego batalionu „Troki”, następnie był zastępcą dowódcy pułku „Wilno”. Został odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W roku 1938 ppłk. Fieldorfowi powierzono dowodzenie 51. pułkiem piechoty Strzelców Kresowych w Brzeżanach. W kampanii wrześniowej dowodził 51. pp, walczącym w rejonie Iłży w składzie 12. Dywizji Piechoty.

          Po rozbiciu Armii „Prusy”, w skład której wchodziła 12. DP, przedostał się do Krakowa, skąd przez Słowację, Węgry dotarł do Francji, gdzie przydzielono go do sztabu gen. K. Sosnkowskiego, komendanta głównego Związku Walki Zbrojnej. Po klęsce Francji – ewakuowany do Londynu – zgłosił się do pracy konspiracyjnej w kraju. 17 lipca 1940 r. wyruszył, jako pierwszy emisariusz Naczelnego Wodza i Rządu, do kraju, drogą przez Kapsztad, Kair, Aleksandrię, Belgrad, Budapeszt, Kraków; 9 września dotarł do Warszawy.

          Komendant ZWZ-AK gen. Stefan Rowecki „Grot” powierzył płk. Fieldorfowi ważne funkcje. Był inspektorem Komendy Głównej, ukierunkowanym na obszar Krakowsko-Śląski, potem komendantem obszaru Białystok. Jesienią 1942 r. został komendantem Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej AK – „Kedywu”, którym dowodził pod pseudonimem „Nil”; do jego zadań należało organizowanie akcji dywersyjnych, sabotażowych i odwetowych, z których najsłynniejsze to zamachy na generałów SS i policji: Kutscherę, Krügera i Koppego. Bezpośrednio podlegały mu oddziały dyspozycyjne KG AK, m.in.: „Kosa”, „Agat”, „Jerzyki” i słynny batalion Szarych Szeregów „Zośka”.

          Na przełomie lat 1943 i 1944 „Nil” rozpoczął swe najtrudniejsze zadanie – tworzenie poza strukturami Armii Krajowej tajnej organizacji „Niepodległość” (kryptonim „NIE”), która miała podjąć działania wtedy, gdy okupację niemiecką zastąpi okupacja sowiecka. W związku z nową funkcją przestał dowodzić „Kedywem” KG AK.

          28 września 1944 r. został awansowany do stopnia generała brygady i odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari „za całokształt pracy konspiracyjnej na najbardziej eksponowanych kierowniczych stanowiskach i za wybitną postawę i gotowość podjęcia najcięższych zadań, którym zawsze podołał”.

          Po przeniesieniu Komendy Głównej do Częstochowy gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, komendant główny Armii Krajowej, wyznaczył go na swego zastępcę. 7 marca 1945 r., pod konspiracyjnym nazwiskiem – Walenty Gdanicki, został przypadkowo aresztowany przez NKWD
          w Milanówku. Nierozpoznany przebywał w obozie przejściowym w Rembertowie,
          skąd 26 marca wywieziono zatrzymanych do ZSRR. Pracował katorżniczo przy wyrębie la-sów na Uralu. Wyniszczony fizycznie i ciężko chory powrócił 26 października 1947 r. do kraju. W lutym 1948 r. ujawnił swą tożsamość w RKU w Łodzi, dokąd po repatriacji z Wilna i krótkim pobycie w Krakowie przeprowadziła się jego żona z córkami. Inwigilowany najpierw przez Główny Zarząd Informacji WP,
          a później przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, został aresztowany 9 listopada 1950 r.

          Przeszło dwa lata spędził w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Zaproponowano mu współpracę. Ponieważ kategorycznie odmówił wykonania przewidzianego dla niego zadania, tj. udziału w operacji „Cezary”, nie mógł pozostać wśród żywych. Fałszywie oskarżony, 16 kwietnia 1952 r. skazany został przez Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy na karę śmierci na podstawie dekretu
          o wymiarze kary dla zbrodniarzy hitlerowskich i zdrajców narodu polskiego. Sąd Najwyższy utrzymał wyrok w mocy, a Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski, o którą prosiła rodzina generała.

          24 lutego 1953 r. o godzinie 15. powieszono generała „Nila” w więzieniu mokotowskim. Do dziś nie wiadomo, gdzie go pochowano. Był najwyższym rangą żołnierzem AK, który padł ofiarą zbrodni sądowej okresu stalinowskiego. Na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (aleja A, kwatera 14, IV rząd) znajduje się jego symboliczny grób.

          Dopiero po upływie 36 lat od śmierci „Nila” Prokurator Generalny PRL, w swym postanowieniu z 7 marca 1989 r., przyjął, iż podstawą umorzenia wyroku „jest stwierdzenie, że August Emil Fieldorf nie popełnił zarzucanego mu czynu, [...] nie dopuścił się zarzuconej mu zbrodni i był całkowicie niewinnym”. Trzeba było kilkudziesięciu lat zmagań o prawdę, by „Nil” zajął należne mu miejsce
          w najnowszej historii Polski.

          Przejawem zmian, jakie zaszły w naszym kraju, było m.in. przemianowanie 29 czerwca 1989 r. alei Bolesława Bieruta w Warszawie na ulicę Gen. Emila Fieldorfa. W wielu miastach także ulice jego imienia, np.: w Częstochowie, Krakowie, Nowym Sączu, Opolu i Szczecinie, a przed Akademią Obrony Narodowej w Warszawie-Rembertowie jest rondo nazwane jego imieniem. Poświęcono mu liczne tablice pamiątkowe: w Milanówku, Krakowie, Łodzi, Warszawie, Wąchocku i Gdańsku.

          Generał jest patronem: Młodzieżowego Kręgu Instruktorskiego „Siódemka” przy hufcu ZHP
          w Lubinie, Koła nr 14 ŚZŻAK – Okręgu Warszawa w Warszawie, Integracyjnej Społecznej Szkoły Podstawowej nr 18 w Milanówku, Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, Zespołu Szkół Mechanicznych nr 4 w Krakowie oraz Szkoły Podstawowej w Bobrowicach.

          27 lipca 2006 r. Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „Nila” Orderem Orła Białego

          11 listopada 2007 r. o godzinie 14., w Święto Niepodległości, zostało uroczyście odsłonięte spiżowe popiersie generała w „Galerii Wielkich Polaków” w parku im. dr Henryka Jordana w Krakowie.

           

          Kraków, styczeń 2008 r.                                            

          Opracowali: Maria Fieldorf i Leszek Zachuta

           

    • Kontakty

      • Zespół Szkół Mechanicznych Nr 4 im. Gen. Augusta Fieldorfa "Nila" w Krakowie
      • 12 4228274 12 4221463 12 4220587
      • ul. Podbrzezie 10 31-054 Kraków Poland
      • https://www.facebook.com/ZSM4KR
  • Galeria zdjęć

      brak danych